Wheal Martyn.

1 mei 2025.

De zee is metaalblauw; er zijn wolken, een omfloerste zon en weinig wind. Ideaal om te joggen. Dat lijkt hier trouwens een nationale sport te zijn: ondanks het vroege uur (7u15) passeren me vijf lopers/loopsters (of lopen me voorbij 😜).

Vandaag kiezen we een wandeling aan de zuidkust uit, in Charlestown. Net buiten Newquay rijden vijf amazones – Engelsen hebben niet alleen iets met honden maar ook met paarden. Auto’s blijven gedisciplineerd achter de paardengroep. Met haar rijzweep geeft de voorste amazone de richting aan … interessant om zien, vooral bij een rotonde.

Wheal Martyn.

Een tiental mijl vóór Charlestown wijst een toeristisch bord naar Wheal Martyn, een “China Clay museum”. We besluiten “even snel” een kijkje te nemen. Dat “even snel” wordt uiteindelijk bijna drie uur!

Wheal Martyn is niet alleen een nog werkende klei-ontginning maar ook een ontdekkingscentrum/museum over klei en porselein. Wat leren we?

• Dat tot in 1746 alle porselein, waar ook ter wereld, gemaakt werd van een speciale klei-soort die alleen maar in China te vinden was in de streek van het dorpje Gaoling … vandaar de naam kaolien-klei. De Engelsen blijven het koppig China clay noemen.

• Dat tot dan Engeland geen porselein kende – in tegenstelling tot Europa – en alleen maar aardewerk gebruikte.

• Dat in 1746 ene William Cookworthy kaolien-klei hier in Cornwall ontdekte.

• Dat vanaf dan al snel een echte klei-industrie ontstond met gigantische kleiputten, klei-vervoer via spoor en export naar Europa via havens zoals die van Charlestown.

• Dat de afval van de kleiputten opgestapeld werd tot heuse, witte kegelvormige bergen, door de Engelsen de “Cornish Alps” genoemd.

• Dat kaolien nog steeds en veelvuldig gebruikt wordt in de papierindustrie, cosmetica, tandpasta, rubber, plastiek, verf, batterijen … uiteraard naast porselein.

Na de tentoonstelling in het bezoekerscentrum laten drie wandelcircuits ons de 14 ha. Wheal Martyn site ontdekken. De rode “Historic trail” loopt rond en in oude gebouwen waarin de klei werd gedroogd, verwerkt en verder gezuiverd. Aan het begin ervan draait een groot waterwiel, vroeger gebruikt om water naar boven, naar de kleigroeve te pompen. Kaolien ontginning is immers zeer water-intensief.

D’er is de groene “Nature trail”: de naam spreekt voor zich. De blauwe route leidt naar de “Pit View”. Van hieruit zien we de gigantische kleiput met – in de verte – werkende graafmachines die er als speelgoedjes uitzien maar in werkelijkheid al even reusachtige machines zijn. Wat een interessante en leuke site is dit.

Nu weten we waar Hyacinth uit “Keeping up appearances” haar “Royal Doulton with handpainted periwinckles” uiteindelijk vandaan komt. 🤣

We wandelen nog even langs het vroegere treinspoor, nu wandel- en fietspad. Langs hier reden de treinen met wagons vol kaolien-klei naar de haven van onder andere Charlestown.

Charlestown.

Terug naar ons oorspronkelijke plan van deze morgen: bezoek aan Charlestown. Wat een eigenaardig stadje: veel te klein voor de grote haven of omgekeerd: te grote haven! Dat stamt uit vroegere tijden toen hier tonnen kaolien-klei vertrokken. Nu vertrekt alles over de weg of naar de haven van Foley. Behalve de vele bars, restaurants en prullaria-shops geeft de haven – hoewel indrukwekkend – een vervallen indruk, vooral bij eb als de haven droog ligt. Er zijn grote werken aan gang; restauratie?

We klimmen langs het South West Coast Path omhoog, op de rand van de kliffen maar beschermd door menshoge hagen. Boven ligt de Sea Road met poepsjieke villa’s. Wat een contrasten. Afdalen maar weer langs een “public footpath” en eekhoorntjes spotten. We komen uit bij “The Rashleig Arms”, een welgekomen bar met terras …

Rick Stein.

Ons appartement in Newquay is op het noorden georiënteerd = geen mogelijkheid om de zonsondergang te zien. Daar passen we vanavond een mouw aan. We dineren bij Rick Stein Fistral. Rick Stein is een populaire (in U.K.) TV-kok, auteur van kookboeken die vooral over vis gaan, en eigenaar van verschillende restaurants. We eten er klassieke “Fish and chips met mushy peas” en “a pint of Cornish lager”. Super verse vis en grote portie. Extreem vriendelijke service.

D’er is “live music”: Joe Hurworth zingt bekende songs naast eigen liedjes. Is hij de volgende Ed Sheeran? Hoe dan ook, hij slaagt er in een romantische sfeer te creëren!

Kunnen we deze dag nog beter afsluiten dan met een mooie zonsondergang? De zon zakt dan wel vroegtijdig in een wolkenband, maar onze mooie plaatjes hebben we beet en … onze nog mooiere herinnering!