Grazie, Sicilia.

Onze laatste dag in Sicilië, reisdag van morgen niet meegerekend.

We moeten kiezen tussen cultuur – het oude centrum van Trapani hebben we nog niet gezien – en natuur. ‘t Wordt “natuur”: de Riserva Naturale Orientata di Monte Cofano. Maar het lot en de Siciliaanse spoorwegen beslissen er anders over. Ons vakantiehuis ligt dicht bij de spoorlijn Castelvetrano – Marsala en we moeten die lijn met enkelspoor over. Normaal geen probleem maar nu staat er bij de gesloten overweg een trein en een file van een vijftiental auto’s waar duidelijk geen beweging in zit. Even proberen slimmer te zijn dan de rest: verder rijden en volgende overweg proberen. Zelfde probleem en beginnende chaos. Dan de volgende, bijna in het centrum van Marsala. File alom, bussen en auto’s hebben zich hier al klem gereden! Dus … verandering van plan en opteren voor een rustig dagje in Mozia.
We zijn de eerste toeristen en zelfs te vroeg (8u45) voor de biglietteria (opent maar om 9 uur, min of meer). De schipper van de overzetboot arriveert pas om 9u20: we vertrekken, met slechts twee andere passagiers, om half tien. Mozia is dus nog “leger” dan toen we hier anderhalve week geleden waren. Nu moeten we niets anders meer doen dan rustig kuieren, het eilandje langs alle mogelijke wegjes doorkruisen, de opgravingen bekijken (dus toch nog wat cultuur vandaag) en in alle rust genieten van zon, zee, natuur …
 
Kijk zelf maar:
Mozia - 1 Mozia - 2

 

 

 
 
 
 
Mozia - 3 Mozia - 4

Mozia - 5 Mozia - 6

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Leuke, ontspannende (hoewel dikwijls ook inspannende) vakantie gehad.
Morgen terug naar huis, nieuwe reisplannen maken!
 
Grazie, Sicilia!

Terremoto di Belice.

In de nacht van 14 op 15 januari 1968 trof een aardbeving de vallei van de Belice, ten oosten van Salemi. Honderden doden, duizenden gewonden … één dorp – Gibellina  – totaal verwoest. De vernieling was zo groot dat werd beslist om het dorp een tiental kilometer verder volledig opnieuw op te bouwen. Verschillende kunstenaars en architecten kregen daarbij de vrije hand om er een soort levend museum van moderne kunst van te maken. Zo zou er hopelijk toch nog iets goeds of moois komen van deze verschikkelijke “Terremoto di Belice” (aardbeving). Vandaag – vijftig jaar later – gaan we het resultaat bekijken. 


Gibellina Nuova. 

Gibelina - Chiesa Madre


Gibellina Nuova ligt op zo’n kleine 50 km van Marsala. We nemen de mooiste route, die langs Salemi, de SS188. Doorheen de wijngaarden en aanplantingen van olijfbomen, in een zonovergoten, golvend landschap. Lijkt soms een beetje Toscaans. 

Zodra je het dorp binnen rijdt, zie je dat dit geen dorp is zoals alle andere dorpjes en stadjes van Sicilië. Uiteraard zijn alle huizen, straten en pleinen jonger dan vijftig jaar.

Gibellina Nuova

Allerlei moderne sculpturen staan her en der verspreid. Maar er zijn ook markante pleinen en gebouwen, zoals het weidse plein voor het gemeentehuis (Piazza 15 gennaio 1968) deels omringd door kunstwerken. Of de zeer geslaagde Chiesa Madre, een moderne kerk deels in een reusachtige witte bol ingebouwd. 

Gibellina - Il Teatro IncompiutoAan de achterkant van de kerk, deels onder de bol is een amfitheater. Een aantal kinderen – duidelijk “op kamp” – zorgt tijdens ons bezoek voor muzikale omlijsting. D’er is de “Stella di Consagra”, een reusachtige ster waar de snelweg onderdoor gaat. Zelfs redelijk wat groen langs de straten met jacaranda’s in bloei! 

Maar ‘t is niet allemaal mooi: sommige gebouwen staan reeds te verloederen of … zijn nooit afgewerkt, zoals het theater (“Il Teatro incompiuto di Consagra”) van dezelfde architect/kunstenaar – Pietro Consagra – die ook de ster heeft ontworpen. Geen geld meer?

Grafzerk voor een dorp.


Gibellina VecchiaWat is er dan met het oude verwoeste dorp gebeurd? We gaan kijken. Gibellina Vecchia ligt een kleine 10 km verder. Maar we doen er een half uur over! We belanden immers op een oude weg in zeer slechte staat, een berg op. Prachtige natuur en al even spectaculaire panorama’s, dat wel. Maar het asfalt is hier en daar half weggezakt en er zijn stroken waar er al helemaal geen wegbedekking meer te zien is. Ligt daar niet een verkeersbord “C3” (verboden voor alle verkeer) naast de weg? Doen alsof we ‘t niet gezien hebben. En het lukt, we raken veilig en wel opnieuw op een grote weg. Alhoewel … nog maar een paar honderd meter verder zijn hele stroken asfalt bedekt met een 10 cm dikke modderlaag. Gevaarlijk glad! Het moet hier vannacht extreem hard geregend hebben.


Ruderi di Gibelina - land artMaar we hebben onze bestemming bereikt: de Ruderi di Gibellina, ruïne. De hele site, het hele vroegere dorp is bedekt onder een betonlaag. Alleen de straten zijn “open” gelaten – maar ook gebetoneerd – zodat je nog door het “dorp” kan wandelen, tussen muren van beton van anderhalve meter hoog. Een grafzerk voor het dorp. Dit is “land art” van Alberto Burri. Speciaal en indrukwekkend en … andermaal geen toeristen. Maar enig relatie met het oude en verwoeste dorp is verdwenen, letterlijk bedolven onder beton. We stappen door de straten tot helemaal bovenaan het dorp, zien een slang wegkronkelen over de straat. In de verte loopt een kudde schapen met herder en hond. Aan de rand van het dorp staat hier en daar nog een enkel vervallen huis.


Lido … no, no.

‘t Is eigenlijk erg: onze vakantiewoning ligt op 300 meter van de zee en we hebben nog hier geen enkele zonsondergang over zee gezien. Dus vanavond op zoek naar een leuke plek aan of op het strand. Tegenvaller nº 1: de niet-betalende strandjes liggen vol afval, dus afgekeurd. Tegenvaller nº 2: de betalende lido Pakeka, de lido Gazebo, de lido Playa Blanca, enz… nodigen nu niet precies uit tot een aperitiefje bij zonsondergang. Dus wordt het “lido, no, no”. Niets beter dan aperitief in het vakantiehuis, op ons terras aan de voorkant met zicht op de tuin en de straat. 

Monreale.

Deze morgen vroeg, brengen Betty en ik, David terug naar de luchthaven van Palermo. Zijn weekje Sicilië zit er op. Wij hebben nog een paar dagen te gaan, te beginnen met een bezoekje aan Monreale, op zo’n kleine 45 minuten rijden van de luchthaven.
Joggen in Siclië …
 
Er wordt duchtig gejogd in Sicilië. ‘s Avonds zie je in en rond de steden hele hordes joggers, meestal op de drukke weg, zelden op het voetpad. Nu wordt ons duidelijk waarom. Net zoals vorige zondag in Mazara is vandaag zondag 24 juni de dag van de jaarlijkse jogging van Monreale. Het centrale plein voor de “Duomo” is ingenomen door honderden sportievelingen die zich klaarmaken voor een aantal rondjes rond de campanile. Nadeel: de charme van het plein gaat wat verloren.
Monreale.
 

Monreale - DuomoMaar terug naar het begin: we stoten ons aan dezelfde steen als gisteren in Castelvetrano, namelijk het centrum van de stad inrijden. Extreem smalle straatjes, druk verkeer en de jogging … ideaal recept om geen parkeerplaats te vinden. Dus dalen we de berg waarop Monreale ligt weer af en – geluk! – iets naar beneden is nog één plek vrij op een parking. Nadeel: flinke klim te voet terug naar het centrum. Hier moet je dus de duomo of kathedraal zien, één van de mooiste kerken van Sicilië en/of van Italië, sommigen beweren zelfs “van Europa”. Maar dat bezoek wordt ons wel wat moeilijk gemaakt. Om 9u30 is er een zondagsmis, dus alle toeristen buiten of samengedrumd in een klein hoekje van de kerk. We besluiten eerst het stadje te bezichtigen en een uurtje later terug te keren.

Monreale street viewMaar niet zonder eerst een caffè en cappuccino met een crostata di mandorla te consumeren. Hier zijn er bars en restaurantjes in overvloed. Het stadje is inderdaad één van de allerleukste van Sicilië met kleine straatjes die bevolkt en levendig zijn, met veel mensen – Sicilianen! – op straat. ‘t Gaat natuurlijk op en neer, soms met trappen. Wasgoed hangt overal buiten te drogen – geen probleem dat het zondag is – langs en over de smalle straatjes. We klimmen tot boven de stad, tot aan een gesloten kerkje – de Chiesa della Madonna delle Croci – van waar je een mooi uitzicht hebt op Monreale en op de baai van Palermo. Helaas, ook hier weer, in Monreale zelf, kom je afvalhopen tegen, kompleet met afgedankte matrassen en diepvriezers. Zo jammer …

Duomo.

Priest in MonrealeoTerug beneden aan de Duomo. We gaan opnieuw de kerk binnen. Ofwel is de mis nog altijd gaande ofwel is dit reeds een volgende dienst. De pastoor steekt een ellenlange preek af. Maar we mogen wel binnen. We nemen foto’s van de prachtige mozaïeken die de kerk sieren. Honderdduizenden, nee miljoenen stukjes steen moeten hier met engelengeduld geplaatst zijn. Als mozaiek-legger kon je hier niet alleen je brood maar vermoedelijk ook je eeuwige leven in de hemel verdienen. Overigens dateert de kerk uit de 12de eeuw, gebouwd door de toenmalige koning van Sicilië – Guglielmo II – om de door de paus aangestelde aartsbisschop van Palermo de loef af te steken. Toegang tot de kerk is gratis. En hier lopen nog pastoors in zwarte soutanes rond!

Monreale - monasteryWel betalend (6 € per persoon) is het klooster naast de duomo. Maar zeker de moeite en het geld waard. De kloostergang is afgelijnd door tweeling-zuilen afwisselend wel en niet versierd met mozaieken. Het geheel ademt rust en nodigt uit tot bezinning, ook al omdat hier – in tegenstelling tot in de duomo – weinig toeristen zijn. De 6 € zal er wel voor iets tussen zitten zeker? Een absolute aanrader, alvast de “investering” waard!

Tijd om terug te keren naar huis. “Waze” (navigatie-app) stuurt ons doorheen een bergachtig gebied met spectaculaire vista’s. Alleen blijft het opletten geblazen voor de Siciliaanse manier van rijden. Die Sicilianen, vriendelijke mensen maar zet ze niet in een auto!
En om te besluiten voor vandaag, een wijsheid van een suikerzakje wat we bij de koffie in Monreale kregen:
Se non puoi essere una via maestra,
sìì un sentiero.
Se non puoi essere il sole,
sìì una stella,
sìì  sempre il meglio di ciò che sei.
Vrij en prozaïsch vertaald:
Als je geen snelweg kan zijn, 
wees dan een voetpaadje.
Als je de zon niet kan zijn, wees dan een sterretje, 
haal steeds het beste van jezelf naar boven.

Over vuilnis en een steengroeve.

Vuilnis.
 
Sinds we in Sicilië zijn, worstelen we met vuilnis, ondanks de “mooi schoon” internet-site van Marsala.  In principe wordt hier selectief opgehaald, MAAR
  1. Er moet gesorteerd worden, maar de vuilniszakken voor groen-afval zijn de zakjes waarin in de winkel je groenten of fruit wordt verpakt, dus klein! Hoewel, je zou ook speciale zakken kunnen kopen?
  2. Idem ditto voor papier en karton.
  3. Wat met drank- en blikverpakkingen moet gebeuren snappen we niet maar je moet ze wel sorteren.
  4. Het is redelijk onduidelijk wat, wanneer wordt opgehaald ondanks de online kalender.
  5. En ten slotte slingert afval overal langs de weg. In de buurt van Mazara en Selinunte zie je zelfs regelmatig drie, vier afvalcontainers bedolven onder de vuilzakken. En die bergen groeien dagelijks in de lengte en de hoogte aan!

Resultaat: bijna elke dag zetten we vuilnis buiten om het ‘s avonds weer binnen te halen. Maar erger: we krijgen sterk de indruk dat Sicilië – of althans deze streek – gewoon vuil is, met één belangrijke uitzondering: de toeristische sites en het oude centrum van stadjes! 

Cave di Cusa - Selinunte
 
Steengroeve.
 

Cave di CusaIn het verlengde van ons bezoek aan Selinunte gisteren, willen we nu zien waar al die bouwstenen voor tempels, steden en Acropolis vandaan komen. Van de Cave di Cusa, een steengroeve op zo’n kleine 20 km van Selinunte. Om 9 uur zijn we er de eerste en voorlopig enige toeristen. We parkeren naast een afvalberg op de officiële parkeerplaats. Toegangsprijs is 2 € per persoon … tenzij je eerder Selinunte hebt bezocht en je ticket kan tonen. Dat kunnen we helaas niet: onze tickets van gisteren liggen in de vuilnisbak in villa Rita. Maar de vriendelijke mevrouw aan de ingang is tolerant: als we een foto van Selinunte kunnen tonen is het OK. En dat kunnen we! Bedankt, vriendelijke Siciliaanse mevrouw.

 

Cave di Cusa - sceneryDe steengroeve is in 409 voor Christus al even plots verlaten als Selinunte zelf. Resultaat: je ziet er nog waarmee en hoe arbeiders en slaven toen bezig waren. Grote ronde rotsblokken liggen her en der verspreid. Van een paar zie je duidelijk hoe ze uit de rots zouden zijn gehaald. Bovendien is de 1,8 km lange steengroeve ook grotendeels ingenomen door de natuur. Gelegenheid tot een leuke natuurwandeling in de eeuwenoude steengroeve met opnieuw veel foto-opportuniteiten. 

 
Castelvetrano.
 

CastelvetranoVolgens onze acht jaar oude reisgids, is het historisch centrum van dit dorpje in de buurt van Selinunte de moeite waard. Maar om er te geraken, trotseer je eerst de drukke toegangswegen met bergen afval langs de straat. Is hier een staking gaande of zo? Daarna rij je door al even hectische smalle straatjes op zoek naar een parkeerplaats. Bijna niet te vinden! We ontdekken een zo goed als lege parking, vlak bij het centrum. Betalend, en dat betalen kan alleen via een smarphone-app. Downloaden, gegevens invullen en nog meer gegevens invullen … we geven het op. Dan maar risico nemen en niet-betalend parkeren? Gelukkig ontdekken we even verder een kleine parking waar je een uur gratis kan parkeren. En dat uur is ruimschoots voldoende om het zakdoek-grote Centro Storico te bekijken. Het Umberto I plein met aanpalende Piazza Carlo D’Aragona is pittoresk en speciaal. Maar de enige bar met terras is gesloten. Ook geen drankgelegenheid in de omringende drukke straatjes. Auto’s overal. Dus houden we het hier voor bekeken. Weg zijn wij. 

 
Salemi.
 

Salemi - CastelloSalemi ligt dan weer een half uurtje verder, geplakt tegen een berghelling. Ook hier opnieuw parkeerproblemen. Dit stadje is – althans wat betreft het historisch centrum – heel wat rustiger en grotendeels verkeersvrij of -luw. De smalle straatjes doen hier inderdaad wat Arabisch aan. Alles is statig en netjes. Maar er zijn geen toeristen en zelfs zo goed als geen lokale bevolking op straat. Helemaal bovenaan de berghelling, op het centrale plein, ligt de ruïne van de kerk – ingestort na de aardbeving van 1968 – tegenover de kasteelruïne. Het plein lijkt ons ruimer, opener en specialer zonder de kerk. De gestabiliseerde restanten geven het geheel een extra cachet. En de bar op dit plein is wel open! Ze serveren er echter alleen Belgisch bier, Grimbergen. Geen Italiaans bier met als verklaring “Italianen zijn geen bierdrinkers”. Dan maar een Corona, Mexicaans biertje gedronken, compleet met limoen in en zout aan de flessenhals. 

 

Salemi -church ruïnsWe dalen terug af door de oude stad. Nog een hongertje. Arancine in een volgende bar lossen dat probleem op. De terugrit naar “huis” loopt door een golvend landschap van wijngaarden en velden van olijfbomen, spijtig genoeg één keer ontsierd door … een grote officiële vuilnisbelt.

 
Vanavond blijken onze buitengezette vuilniszakken natuurlijk niet opgehaald EN bovendien opengescheurd door straathonden. Alles dus maar weer samen geraapt in nieuwe zakken en binnen gehaald. 
Sicilië en vuilnis: een raadsel … wij geven het op!

Selinunte.

Het grootste archeologische park van Europa ligt in Sicilië: Selinunte! Naar goede gewoonte zijn we één van de eerste bezoekers van de dag. Tickets kopen, maar voor 6 € per persoon krijg je wel geen plannetje van de site. Zou dat er trouwens wel zijn? Net voorbij de ingang staat een bord met een QR-code. Even scannen met een smartphone en 3,49 € betalen voor de selinunte-app en je kan op stap. In zwaar geaccentueerd Engels krijg je degelijke uitleg maar de tekst in de app lijkt nergens op. Zoals bij voorbeeld de tekst “Does it visit afoot”? (Je kan je ook laten rondrijden in een golfkar-treintje – “Does it visit with the shuttle?”). Wegwijzers zijn schaars in het park maar het te volgen circuit. wijst zichzelf toch min of meer uit.


Selinunte - Hera temple

Na de ingang naar rechts voor de oostelijke en mooiste tempel van de site, de tempel van Hera heropgebouwd in 1957. Maar eigenlijk weten we niet meer aan welke god elke tempel was toegewijd. Daarom wordt iedere tempelruïne geïdentificeerd door een letter van het alfabet (“E” is de tempel van Hera, dorische stijl). Je kan niet alleen rond maar ook door de tempel wandelen, in tegenstelling tot de tempel van Segesta waar je alleen maar rond kon stappen.

Selinunte - temple “E”Van hieruit zie je in de verte op een plateau de Acropolis liggen met de zee als achtergrond. 

Naast tempel “E” liggen de overblijfselen van nog twee andere tempels die parallel met de eerste moeten gestaan hebben. Tempel “G” was vermoedelijk toegewijd aan Zeus en bedoeld om de grootste van de drie te worden maar nooit afgeraakt want … vernietigd in 409 voor Christus tijdens de oorlog met Carthago. Dat kan je trouwens zien aan de kolommen die nog mooi rond zijn zonder enige groef-bewerking. Die werd pas aangebracht nadat de kolommen recht stonden en het dak kon gelegd worden.

Iets verderop is het museum. De ingang ervan wordt blijkbaar tijdelijk ingenomen door een congres van architecten. Een mevrouw van het museum maakt zich daarover behoorlijk druk: haar “turisti” aarzelen om het museum binnen te gaan en dat kan niet. Het museum is klein maar mooi en het is er koel! 

Selinunte - Acropolis


We wandelen nu een flink eind, eerst bergaf en dan weer bergop naar het plateau met de Acropolis en de oude stad. Een team archeologen is hier nog steeds bezig met de aarde om te woelen. Wij wandelen over en door de ruïnes, op de voet gevolgd door een straathond. En nemen volop foto’s.

Selinunte - granite seller

De site is tegelijk natuurgebied: ‘t is leuk stappen langs acacia’s in bloei, mimosa; zelfs wilde artisjok en venkel zien we. Voor de Acropolis staat een karretje waar “granite” – een soort sorbet typisch voor Sicilië – verkocht wordt. Alhoewel “verkocht”? David en ik gaan ostentatief bij het karretje staan maar de verkoper is te druk bezig met een telefoongesprek. Even wachten? Nee! Ook na het gesprek eist de smartphone alle aandacht op! De verkoper negeert ons compleet. Dus helaas geen “granite” voor ons … 

elinunte - flowering acaciaLou heeft een moeilijke dag, nog moe van gisteren? Dus houden we het hiermee voor bekeken en wandelen terug naar de uitgang. We hadden nog de ruïnes van heiligdommen kunnen bekijken, nog verder gelegen dan de Acropolis maar de 3,5 km die we nu hebben gewandeld volstaan ruimschoots.
Op weg terug naar villa Rita worden we op amper 100 meter van ons huis gestopt door een wegafsluiting en politie. Ongeluk gebeurd. Een vijftigtal meter verder liggen twee motorfietsen dwars over de weg. Jaja, het verkeer in Sicilië … Klein omwegje nodig om terug thuis te raken. Vanavond inktvis met feta, munt, paprika en couscous op het menu.